Month: October 2021

Շենգավիթ բնակատեղին, որը գտնվում է Երևանի հարավ-արևմտյան մասում՝ Հրազդան գետի ձախ (այժմ՝ Երևանյան լճի արևելյան) բարձրադիր ափին, Կուր-արաքսյան մշակույթի՝ վաղ բրոնզեդարյան զարգացած փուլի առավել նշանավոր և համեմատաբար լավ ուսումնասիրված հուշարձաններից է: Շենգավիթի բնակատեղին տալիս է վաղ բրոնզեդարյան մշակույթի առավել ամբողջական պատկերը: Պեղումներն այստեղ բացել են հին բնակչության մշակույթի չորս հաջորդական շրջաններ՝ շինարարական շերտերով՝ 4 մետր հզորությամբ: Մշակութային չորս (ըստ որոշ ուսումնասիրողների՝ հինգ) շերտերը վերագրվում են մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակի վերջից 2-րդ հազարամյակի սկզբին. թեպետև մասնագիտական գրականության մեջ թվագրումը հակասական է: Ընդ որում, այդ շերտերից ստորինը վերաբերվում է Էնեոլիթյան, իսկ մյուս երեք շերտերը՝ վաղ բրոնզեդարյան մշակույթին:

Շենգավիթյան մշակույթին բնորոշ է նստակյաց տնտեսաձևը՝ զարգացած երկրագործությամբ, անասնապահությամբ ու արհեստագործությամբ, մասնավորապես՝ բարձր մակարդակի հասած խեցեգործությամբ և մետաղամշակությամբ. այդ  մասին են խոսում պեղումների ժամանակ հայտնաբերված նյութերը:

Շենգավիթի հնագույն բնակավայրն աչքի է ընկնում բավական զարգացած ճարտարապետությամբ: Ուշագրավ են ինչպես քաղաքացիական՝ մասնավորապես բնակելի շենքերը, այնպես էլ պաշտպանական, տնտեսական և պաշտամունքային նշանակության կառույցները:

Նուկլեինաթթու, բարձրամոլեկուլային օրգանական միացություն, կենսապոլիմեր (պոլինուկլեոտիդ), որը կազմված է նուկլեոտիդներից։https://youtube.com/shorts/0DvD3U1xZDI?feature=share

Նուկլեինաթթուներ դեզօքսիռիբոնուկլեինաթթուն (ԴՆԹ) և ռիբոնուկլեինաթթուն (ՌՆԹ) առկա են բոլոր կենդանի օրգանիզմների բջիջներում։ Նրանք կարևորագույն դերն ունեն ժառանգական ինֆորմացիայի պահպանման, փոխանցման և իրականացման մեջ։Տարբերում են նուլեինաթթուների 2 գլխավոր տիպ՝ ռիբոնուկլեինաթթուներ (ՌՆԹ) և դեզօքսիռիբոնուկլեինաթթուներ (ԴՆԹ)։Նուկլեինաթթուների պոլիմեր մոլեկուլները կոչվում են պոլինուկլեոտիդներ։ Նուկլեոտիդները միմյանց են միանում ֆոսֆոդիեթերային կապի միջոցով։ Քանի որ նուկլեոտիդներում գոյություն ունեն միայն 2 տեսակի շաքարային օղակներ՝ ռիբոզան ու դեզօքսիռիբոզան, ապա գոյություն ունեն միայն 2 տեսակի նուկլեինաթթուներ՝ ԴՆԹ–ն և ՌՆԹ–ն։ԴՆԹ. Շաքարային օղակը դեզօքսիռիբոզն է, ազոտական հիմքերը՝ գուանինը (G), ցիտոզինը (C), ադենինը (A) և թիմինը (T)։ ԴՆԹ–ն կազմված է 2 հակազուգահեռ նուկլեոտիդային շղթաներից։ՌՆԹ. Շաքարային օղակը ռիբոզն է, ազոտական հիմքերը՝ գուանինը (G), ցիտոզինը (C), ադենինը (A) և ուրացիլը (U)։ Ռիբոզայի առանձնահատկությունների շնորհիվ ՌՆԹ–ն հաճախ ունի տարբեր երկրորդային և երրորդային կառուցվածքներ, առաջացնելով կոմպլեմենտար տեղամասեր շղթայի տարբեր հատվածների միջև։ԴՆԹ. Շաքարային օղակը դեզօքսիռիբոզն է, ազոտական հիմքերը՝ գուանինը (G), ցիտոզինը (C), ադենինը (A) և թիմինը (T)։

1.Ընտրել և դեմ դիմաց գրել օտարաբանությունnերի հայերեն համարժեքները: 

Տրադիցիոն, ցեխ, ցիկլ, ուտեչկա, ֆակտոր, ֆիքսել, ֆոնդ, ֆունդամենտալ, ֆունկցիա, օբիոմ, օպերացիա, օրենտացիա, սխեմա, մակետ: 

Գործողություն, կողմնորոշում, մանրակերտ, ծավալ, գործառույթ, հիմնարար, հիմնադրամ, ամրակայել, արտադրամաս, գծապատկեր, ավանդական, պարբերաշրջան, արտահոսք, գործոն: 

Տրադիցիոն֊ավանդական,ցեխ֊արտադրամաս, ցիկլ֊պարբերաշրջան, ուտեչկա֊արտահոսք, ֆակտոր֊գործոն, ֆիքսել֊ամրակայել, ֆոնդ֊հիմնադրամ, ֆունդամենտալ֊հիմնարար, ֆունկցիա֊գործառույթ, օբիոմ֊ծավալ, օպերացիա֊գործողություն, օրենտացիա֊կողմնորոշում, սխեմա֊գծապատկեր, մակետ֊մանրակերտ։

2․Լրացրո՛ւ հետևյալ շրջասությունների պատասխանները․ 

Ֆրանսիական շանսոնի արքա֊Շարլ Ազնավուր, Ֆարսի բլբուլ֊ֆիրֆուս, օդային դարպասներ֊օդանավակայան,անգլիական թագի մարգարիտ֊Հնդկաստան, անմահ քանաքեռցի֊Խաչատուր Աբովյան, ազատության երգիչ֊Միքաել Նալբանձիան, կանաչ ոսկի֊կանաչ թեյ, բոլդինյան աշուն֊սետղծագործական երանդուն շրջան, բուրգերի երկիր֊եգիպտոս, ծաղրածուն աշունը սրտում֊Լեոնիդ Ենգիբարյան, ոսկե հորթի երկրպագու֊փողամոլ, քարայրի բնակիչ֊նախամարդ, չարչարանաց լեռ֊գողգոթա լեռ, Պոսեյդոնի աղի պետություն֊ծով, Զալցբուրգի ծաղիկ֊Մոցարտ։

1. Ներկայացնել Համաշխարհային տնտեսության ճյուղային կառուցվածքը։

համաշխարհային տնտեսության երկու հիմնական ոլորտներն են նյութական արտադրության ոլորտը և ոչ արտադրական ոլորտը կամ սպասարկման ոլորտը:Նյութական արտադրության ոլորտում ներգրավվում են այն ճյուղերը, որոնց գործունեության արդյունքը նյութական է (օրինակ` մեքենա, կոշիկ, պահածո և այլն):Նյութական արտադրության ոլորտի ճյուղերն են արդյունաբերությունը, գյուղատնտեսությունը, բեռնատար տրանսպորտը, շինարարությունը, նյութական արտադրությանը սպասարկող կապը:

2. Առանձնացնել Համաշխարհային տնտեսության ավանգարդային եռյակի ճյուղերը։

Քիմիական արդյունաբերություն, մետաղաձուլությու, մեքենաշինություն։

3. Բնութագրել տնտեսության տեղաբաշխման վրա ազդող գործոնները։

Տարծքի մեծություն, կլիմա, բնական պայնան, անասնապահություն։

4. Ներկայացնել տնտեսության տնտեսաաշխարհագրական դիրք, հումքատար, էներգատար, աշխատատար արտադրությունները։

1.դարձվածքների իմաստները արտահայտիր մեկ բառով։

Աստծո կրակ֊չար, անկարք

Բերան ծռել֊խնթռել

Ականջի ետև գցել֊անտեսել,առհամարել

Արյունը գլխին խփել֊բարկանալ,զայրանալ

Օձիքը թափ տալ֊պրծնել

Քամուն տալ֊ծախսել

Ծտի թևով ֊արագ

Ձեռքից փախցնել֊ կորցնել, գողանալ

Բախտին քար գցել֊դժբախտացնել

Երկու խոսքով֊համառոտ

2.Բառերը արտահայտիր դարձվածքներով

Համառել֊իր էշը քշել

Ուշաթափվել֊ուշքը գնալ

Ամբողջովին֊ոտքից գլուխ

Կարկամել֊բերանը ջուր առնել

Աղաչել֊բերան ծռել

Մոտիկ֊քտիդ տակ

Հեռու֊7 սարց այնկողմ

Արագ֊Ծտի թևով

Ժլատ֊ձեռքը փակ

Զարմանալ֊ապուշ կտռել

• Ուրատական ո՞ր շրջանի հուշարձան է Կարմիր բլուրը (Թեյշեբաինի) և մշակութային ի՞նչ ժառանգություն է ներկայացնում։

Ուրարտուի հյուսիսարևելյան սահմանը կիմմերական և սկյութական ցեղերի արշավանքներից պաշտպանելու և այն առավել անխոցելի դարձնելու նպատակով Ք. ա. 7-րդ դ. 1-ին կեսին ուրարտական թագավոր Ռուսա Բ-ն Իլդարունի (Հրազդան) գետի ձախ ափին` ներկայիս Երևանի տարածքում, հիմնադրում է վարչատնտեսական ու ռազմական նոր կենտրոն, որն ի պատիվ ուրարտական ռազմի և տարերքի աստված Թեյշեբայի կոչում է Թեյշեբաինի։ Այստեղից երևում են Արարատյան դաշտավայրը, ուրարտական Արգիշտիխինիլի քաղաքը և Թեյշեբաինի քաղաք-ամրոցը` դրանց կից բնակատեղիները և այդ հենակետերը միմյանց կապող հեռու ու մոտ ճանապարհները։ Հզոր պարսպապատով շրջապատված, պահեստային շենքեր ու ոռոգման համակարգ ունեցող քաղաք-ամրոցի միջնաբերդը երկհարկ էր։ Առաջին` նկուղային հարկում գտնվող մոտ 150 սենյակները ծառայել են իբրև պահեստներ, մառաններ և տարբեր արհեստանոցներ, գարեջուր և գինի պատրաստելու շինություններ, քնջութի ձիթհան։ Երկրորդ հարկում գտնվել են փոխ-արքայի, բարձրաստիճան զինվորականների, քրմերի և այլ աստիճանավորների պալատները և սենյակները։ Միջնաբերդի տարածքում էին գտնվում նաև տաճարները։

• Ինչ խնդիրների առջև է կանգնած Կարմիր բլուր ուրարտական հնավայր։

Թեյշեբաինի հնավայրը այսօր գտնվում է ծայրահեղ անմխիթար վիճակում՝ չնայած որ այն ընդգրկված է պետության կողմից պաշտպանվող հուշարձանների ցանկում։ Հնագույն բնակատեղիին կից գտնվում է գերեզմանոց, որը արդեն ընդգրկում է նաև հուշարձանի տարածքը, պեղված շինություններն աստիճանաբար քանդվում են, բնակատեղիի տարածքը գրեթե ամբողջությամբ պատված է շինարարական ու կենցաղային աղբով, հաճախ հանդիպում են նաև քիմիական թափոններ, որոնց մոտենալը վտանգավոր է մարդու առողջության համար։ Չկա շուրջօրյա հսկողություն։

1.Կազմեցե’ք  3-ական բառ հետևյալ նախածանցով  և վերջածանցով.մակ- մակերես, մակբայ,մակդիր, ստոր-ստորոտ, ստորադաս, ստորոգյալ, այգեպան, գրպան, դռնապան -պան,  թղթապանակ, արգանակ, հաղթանակ -անակ

2․Տրված բարդ բառերի  առաջին արմատով կազմիր նոր բարդ բառեր՝ այն դարձնելով վերջին բաղադրիչ։ ծաղկաթերթ —արևածաղիկ սևագիր—գրասեղան թղթատար —փաստաթուղթ գունանկար — վարդագույն ախտահարել —թոքախտ սիրահոժար — գրքասեր խաղահրապարակ —թղտախաղ թվաքանակ —բազմաթիվ տիրացու — տանտեր հուսախաբ — բարեհույս

3․Բառակապակցությունները գրիր մեկ բառով․Խոտ ուտող —խատակեր կյանք սիրող — կենսասեր հեքիաթ ասացող —հեքիաթասաց մարդկանցից խուսափող —մարդախույս նրբորեն հյուսված —նրբահյուս դրամ շորթող —դրամաշորթ ինքն իրեն մոռացած-ինքնամոռաց սակավ խոսող —սակավախես լայն փողքերով —լայնափող խորշոմներով պատված —խորշոմապատ

1.Որ էներգիայի աղպյուրներն են համարվում այլընտրանքային

արեգակնային հողմատուրբիներ

2.Այտ աղպյուրներից որոն ես կոկտագործեյ Հայաստանում հիմնավորել պատասխանը

հողմատորբիներ

3.Ինչ է ԳՄՕ֊ն իչու է այն վնասակար համարվում,համաձայն եք արդյոք այդ փաստի հետ թե ոչ

ԳՄՕ֊ն լինում է սննդի մեջ այն վնասակար է այն միայն կարելի է հայտնաբերել հատուկ լաբարատորիաներում։Այն գենետիկորեն մոդիֆիկացված նյութ է։

4.Ինչպես են ստուգում ջուրը կենցաղային պայմաներում

Վերցնում են թափանցիկ բաժակ լցնում են ջուր պահում լուսավորտեղ սպիտակ թղթի դեմը եթե ջորը կապտավունին մոտ է ուրեմն մաքոր է եկրորդ քայլեվ ձեռքի ափով փակում ենք ջրի բերանը և թափ տալի բացելուց հետո անմիջապես հոտ ենք քաշում եթե հոտը լավն է ուրեմն մաքոր է և երորդ քայլով փորձում ենք եթե վատ համ չի գալիս ուրեմն մաքուր է։

• 

Այսոր ես փորցարկեցի մեր տան ջուրը մաքուր է թե ոչ առաջին քայլով ես փորձեցի տեսնեմ ջրի գույնը վերցրեցի մի թափանցիկ բաժակ, ջուր լցրեցի պահեցի պատոհանի մօտ, լուսավոր տեղ հետեվում պահեցի մի թուղտ եվ ջրի գույնտ կապտավունին մոտ էր եկրորդ քայլով ստուգեցի հոտը փակեցի ջրի բերանը և լավ թափ տվեցի բացեցի և հոտ քաշեցի լավ հոտ էր գալիս իսկ երրորդ քայլով փորձեցի ջուրը, լավ համ էր գալիս։Այպսպիսով հասկացա որ մեր տան ջուրը մաքուր է։